Μαθησιακές δυσκολίες

Ο όρος μαθησιακές δυσκολίες χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει τις ποικίλες δυσκολίες που εμφανίζει κάποιος στην προσπάθειά του να κατακτήσει ένα γνωστικό αντικείμενο. Είναι ένας όρος "ομπρέλα" που καλύπτει μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών. Αυτές οι δυσκολίες μπορεί να έχουν διαφορετικές αφετηρίες που προκύπτουν άλλοτε από περιβαλλοντικούς και άλλοτε από νευροβιολογικούς λόγους.

Οι δυσκολίες αυτές μπορεί να είναι γενικής φύσεως, οι οποίες οφείλονται σε διάφορα αίτια όπως:

• σε χαμηλή νοημοσύνη
• σε σοβαρές αισθητηριακές διαταραχές
• σε ανεπαρκή σχολική εκπαίδευση π.χ. συχνές απουσίες ή συχνές αλλαγές σχολείου
• σε δυσμενές οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον
• σε διαταραχές του προφορικού λόγου
• σε συναισθηματικές/ψυχιατρικές διαταραχές

Οι δυσκολίες μπορεί να είναι ειδικής φύσεως και παρουσιάζονται σε παιδιά με τουλάχιστον φυσιολογική νοημοσύνη που έχουν λάβει ερεθίσματα και έχουν παρακολουθήσει τη σχολική διαδικασία, ωστόσο παρουσιάζουν σοβαρή απόκλιση μεταξύ των νοητικών τους ικανοτήτων και της σχολικής τους επίδοσης. Με άλλα λόγια, ενώ είναι έξυπνα παιδιά, η σχολική τους επίδοση είναι συνήθως πολύ χαμηλή έστω κι αν μελετούν τις ώρες που θα έπρεπε για την τάξη τους. Οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες είναι εγγενείς διαταραχές και προκαλούνται εξαιτίας διαταραχών στην επεξεργασία ερεθισμάτων και πληροφοριών που δέχεται το παιδί και εκδηλώνονται με δυσκολίες στην πρόσκτηση και τη χρήση των ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής, συλλογισμού και μαθηματικών ικανοτήτων.

Υπάρχουν τριών ειδών ειδικές μαθησιακές δυσκολίες:

• Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία Ανάγνωσης (δυσλεξία), όπου το παιδί παρουσιάζει σημαντική απόκλιση στην αναγνωστική του ικανότητα από αυτό που θα αναμενόταν για την ηλικία και την εκπαίδευση του
• Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία Γραφής/Γραπτής Έκφρασης, όπου το παιδί δυσκολεύεται στην παραγωγή γραπτού κειμένου. Έτσι σημειώνονται ορθογραφικά λάθη (δυσορθογραφία) ή τα γράμματα δεν είναι ευανάγνωστα (δυσγραφία)
• Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία Μαθηματικών, όπου σημειώνονται δυσκολίες στην αναγνώριση αριθμών και μαθηματικών συμβόλων, στην απομνημόνευση της προπαίδειας, στην κατανόηση αφηρημένων μαθηματικών εννοιών και στην επίλυση μαθηματικών προβλημάτων

Οι ΕΜΔ μπορεί να υπάρχουν όλες μαζί σε ένα παιδί ή η μία απ’ αυτές. Οι δυσκολίες αυτές τις περισσότερες φορές διαπιστώνονται μετά την ένταξη του ατόμου στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Πίσω από τις ακαδημαϊκές, όπως λέμε, δυσκολίες ανάγνωσης, γραφής και γραπτής έκφρασης και μαθηματικών κρύβονται αναπτυξιακού τύπου δυσκολίες οι οποίες είναι οι εξής:

1. Οπτικο-αντιληπτική δυσκολία, όπου τα παιδιά κάνουν αντιστροφές γραμμάτων, μπερδεύουν το αριστερό-δεξί, έχουν δυσκολία με το συντονισμό ματιού-χεριού
2. Ακουστικο-αντιληπτική δυσκολία, όπου υπάρχει δυσκολία διάκρισης λεπτών ακουστικών διαφορών σε ήχους με αποτέλεσμα τα παιδιά να ακούν κάτι άλλο από αυτό που λέχθηκε
3. Αναπτυξιακή διαταραχή λόγου και ομιλίας, κατά την οποία τα παιδιά δυσκολεύονται στο να επικοινωνήσουν τις ιδέες τους δια μέσω του λόγου ή δυσκολεύονται να κατανοήσουν αυτά που λέγονται
4. Αντιληπτικο-κινητική δυσκολία, όπου υπάρχουν προβλήματα συντονισμού, τα παιδιά μοιάζουν να είναι αδέξια και δυσκολεύονται στον προσανατολισμό τους στο χώρο (παιδιά που δυσκολεύονται να πιάσουν το μολύβι, να ζωγραφίσουν, να κόψουν με το ψαλίδι, να χρωματίσουν σε πλαίσιο)
5. Υπερκινητικότητα και Προσοχή, όπου τα παιδιά μοιάζουν να μην μπορούν να ελέγξουν τη μυϊκή τους ή κινητική τους δραστηριότητα ή/και παρουσιάζουν δυσκολία να συγκρατήσουν την προσοχή τους και να διακρίνουν σημαντικά ερεθίσματα από ασήμαντα

Αν ένα παιδί δευτέρας Δημοτικού και πάνω παρουσιάζει πολλές από τις παρακάτω δυσκολίες, τότε καλό θα ήταν να απευθυνθείτε στους ειδικούς για την αξιολόγηση του παιδιού σας.

Ανάγνωση

• Διαβάζει συλλαβικά
• Έχει επίπεδο ρυθμό ανάγνωσης
• Κάνει αντικαταστάσεις, παραλήψεις, αντιστροφές, προσθέσεις
• Δεν αξιοποιεί σημεία στίξης
• Χάνει τη σειρά του καθώς διαβάζει ένα κείμενο
• Δυσκολεύεται στην κατανόηση και επεξεργασία αυτών που ακούει ή/και διαβάζει

Γραφή - Γραπτή Έκφραση

• Δυσκολεύεται στο σχηματισμό των γραμμάτων
• Γράφει πάνω ή κάτω από τη γραμμή
• Δεν κρατάει αποστάσεις μεταξύ γραμμάτων/λέξεων
• Κάνει επανειλημμένα ορθογραφικά λάθη
• Δεν αρχίζει με κεφαλαίο
• Δεν χρησιμοποιεί σημεία στίξης
• Κάνει μίξη κεφαλαίων/μικρών
• Δεν τονίζει τις λέξεις
• Χρησιμοποιεί απλοϊκό λεξιλόγιο για την τάξη και την εκπαίδευση του
• Υπάρχει δυσκολία στη γραπτή επεξεργασία ιδεών (προβλήματα στη δομή, σύνταξη και διατύπωση του γραπτού λόγου)
• Δεν γίνεται κατανοητό αυτό που γράφει
• Δεν ανταποκρίνεται στο θέμα

Μαθηματικά

• Παρουσιάζει δυσχέρεια στην κατανόηση ή στην ονομασία μαθηματικών όρων, πράξεων ή/και αριθμητικών εννοιών
• Δυσκολεύεται να αποκωδικοποιήσει γραπτά προβλήματα
• Δυσκολεύεται να αναγνωρίσει ή να αναγνώσει αριθμητικά σύμβολα
• Δυσκολεύεται στο να προσθέσει κρατούμενα
• Δυσκολεύεται στο να παρατηρήσει τα σύμβολα των πράξεων
• Δυσκολεύεται στις ακολουθίες αριθμών ή/και των μαθηματικών βημάτων
• Δυσκολεύεται στο μέτρημα αντικειμένων ή στο να μάθει την προπαίδεια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Η διάγνωση και το εξατομικευμένο πρόγραμμα αποκατάστασης βασίζονται:

• Στο ιατρικό – κοινωνικό ιστορικό του παιδιού
• Στο οικογενειακό περιβάλλον
• Στο νοητικό δυναμικό του
• Στη συναισθηματική κατάστασή του
• Στην αξιολόγηση των μαθησιακών δεξιοτήτων του

Όσο πιο έγκαιρη είναι η διάγνωση και η θεραπευτική παρέμβαση, τόσο πιο επιτυχημένη είναι η αποκατάσταση των μαθησιακών δυνατοτήτων, η σχολική επίδοση και το χτίσιμο της αυτοεκτίμησης του παιδιού.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες, εκτός από την σχολική αποτυχία, δημιουργούν πολύ συχνά και δευτερογενή ψυχολογικά προβλήματα όπως:

• Χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση
• Αρνητική εικόνα εαυτού
• Συναισθηματικές διαταραχές
• Προβληματική συμπεριφορά
• Απομόνωση και περιθωριοποίηση από την ομάδα των συνομηλίκων

Ανάλογα με τα αποτελέσματα, καταρτίζεται πρόγραμμα εξατομικευμένης παρέμβασης στοχεύοντας στη μαθησιακή βοήθεια και στην ψυχολογική στήριξη τόσο του παιδιού όσο και της οικογένειας.