Σχολική ετοιμότητα

 
Μια από τις βασικές παραμέτρους που επηρεάζουν τη σχολική πορεία και επιτυχία του παιδιού είναι το κατά πόσο αυτό είναι έτοιμο να ξεκινήσει το σχολείο. Κριτήριο για τη φοίτηση στην Α’ Δημοτικού δεν πρέπει να είναι μόνο η χρονολογική ηλικία αλλά το αν το παιδί είναι ώριμο γλωσσικά, γνωστικά, συναισθηματικά και κοινωνικά, ώστε να ενταχθεί στην σχολική ομάδα.

Από την προσχολική ακόμα ηλικία υπάρχουν ενδείξεις για μελλοντικές μαθησιακές δυσκολίες. Η έγκαιρη διάγνωση από τους ειδικούς παιδαγωγούς και η πρώιμη παρέμβαση θα βοηθήσουν το παιδί και θα το προστατέψουν από την σχολική αποτυχία, η οποία θα προκαλούσε δευτερογενώς ψυχοσυναισθηματικές διαταραχές και προβληματική συμπεριφορά και κυρίως, θα του στερούσε τη χαρά της γνώσης. Η γνώση των γονέων για το επίπεδο της σχολικής ετοιμότητας του παιδιού και η αντιμετώπιση πιθανών δυσκολιών (πριν την ένταξή του στο σχολικό περιβάλλον) είναι προαπαιτούμενη για τη σωστή μετάβαση στο ¨μεγάλο¨ σχολείο.

Ο λόγος και η ομιλία αποτελεί έναν απ’ τους βασικότερους παράγοντες στην ομαλή είσοδο του παιδιού στο σχολείο. Το παιδί, πριν ενταχθεί στην Α΄ Δημοτικού θα πρέπει να έχει κατακτήσει αρθρωτικά όλα τα φωνήματα και τα συμφωνικά συμπλέγματα και να διακρίνει ακουστικά ομόηχα φωνήματα, όπως για παράδειγμα β-δ, θ-φ, κ.α.

Επίσης, θα πρέπει:

  • Να αναλύει και να συνθέτει λέξεις σε συλλαβές και φωνήματα
  • Να κατανοεί πλήρως τον προφορικό λόγο
  • Να σχηματίζει προτάσεις με έκταση. Οι προτάσεις να έχουν δομή και να είναι συντακτικά ορθές
  • Να χρησιμοποιεί σωστά στοιχεία γραμματικής όπως προθέσεις, αντωνυμίες, άρθρα και κλίσεις ονομάτων και ρημάτων
  • Το λεξιλόγιο του να είναι σε συνεχή ανάπτυξη

Η κατάκτηση των παραπάνω ικανοτήτων προδιαθέτει την ομαλή ένταξη του παιδιού στο σχολείο αλλά και τη μαθησιακή του επίδοση.

Γνωστό είναι ότι τα προβλήματα λόγου και οι μαθησιακές δυσκολίες συνδέονται. Έχει διαπιστωθεί ότι δυσκολίες στην άρθρωση, στη φωνολογική ενημερότητα, στη γλωσσική έκφραση και στη γλωσσική αντίληψη, εάν δεν αντιμετωπιστούν, μπορεί να προκαλέσουν έντονη δυσλειτουργία στη μαθησιακή επίδοση των παιδιών αλλά και στη λεκτική επικοινωνία με τους άλλους.

Εκτός από τη συναισθηματική προετοιμασία του νηπίου αλλά και την ετοιμότητα του στον τομέα του λόγου, θα πρέπει να εκτιμήσουμε και την ικανότητα του παιδιού σε κάποιες δεξιότητες, απαραίτητες στη διαδικασία της μάθησης. Το παιδί μας πρέπει να μπορεί στο τέλος της χρονιάς του νηπιαγωγείου:

  • Να γνωρίζει τις έννοιες που περιγράφουν τοποθεσία π.χ. πάνω-κάτω, μπροστά-πίσω και κυρίως να διακρίνει αριστερά και δεξιά στο σώμα του αλλά και στο χώρο, όπως και να διακρίνει τη δεξιά ή την αριστερή πλευρά ενός αντικειμένου (κατευθυντικότητα)
  • Να γνωρίζει τις χρονικές έννοιες πριν - τώρα - μετά, τη διαδοχή των εποχών και των ημερών, να βρίσκει μικρό - μεγάλο, λιγότερα - περισσότερα, να μετράει ως το 10 (χρονικός προσανατολισμός και ποσοτικές έννοιες)
  • Να ολοκληρώνει τις δραστηριότητες που αντιστοιχούν στην ηλικία του, χωρίς να διακόπτει τη δραστηριότητα αδικαιολόγητα (συγκέντρωση)
  • Να βρίσκει ομοιότητες και διαφορές σε εικόνες, τα ίδια, τι λείπει, να συμπληρώνει ανολοκλήρωτες εικόνες, να γνωρίζει τα χρώματα και τα βασικά σχήματα (οπτική αντίληψη)
  • Να αντιγράφει τα περισσότερα γράμματα της αλφαβήτου, όταν έχει μπροστά του το πρότυπο (δεξιότητες γραφής)

Το πρόγραμμα σχολικής ετοιμότητας εφαρμόζεται σε ατομικό επίπεδο πριν την ένταξη στο σχολείο με βάση τις ανάγκες του κάθε παιδιού. Στο πρόγραμμα αυτό, ο ειδικός παιδαγωγός βοηθάει το παιδί να βελτιώσει και να αναπτύξει τις παραπάνω δεξιότητες.